Tarihi tokalaşma

29 Haziran günü İngiltere ve İrlanda gazeteleri tarihi bir fotoğrafla çıktılar okuyucularının karşısına. Manşetlere yerleşen fotoğrafta İngiltere Kraliçesi Elizabeth ile İrlanda Kurtuluş Ordusu IRA’nın eski komutanı Martin McGuinness tokalaşıyordu. Fotoğraf tarihi! Çünkü bir tarafta İngiliz egemenliğinin seçkin sembolü Kraliçe, diğer tarafta onu işgal ettiği tahttan indirmeye kendisini adamış “ölümsüz savaşçı” var. McGinness bugün yarı özerk Kuzey İrlanda’nın Başbakan Birinci Yardımcısı. Ancak örgütün yöneticileri arasındayken, bizzat Kraliçe’nin kuzeni Louis Mountbatten’ın 1979’da IRA’nın düzenlediği bir bombalı saldırıda öldürüldüğü düşünülecek olursa fotoğraf daha da anlam kazanıyor. 30 yıl süren savaşta 3500’den fazla kişi hayatını kaybetti ve bu fotoğrafın çekilebilmesi için 1998’de imzalanan barış anlaşmasından bu yana 14 yıl geçti.

Hem İngiltere hem İrlanda medyasında tablodan memnuniyet duyanlar da vardı, her iki ismi eleştirenler de. Kraliçe’nin, kuzeninin öldürüldüğü dönemde IRA yöneticilerinden olan Mcguinness’in elini sıkmasını jest olarak tanımlayan İngiltere’nin en eski gazetelerinden London Evening Standard gelişmeyi olumlu bulanlardandı: “Bu jest, barış ve çatışma arasındaki ayrışmayı jestlerin belirleyebildiği böylesi bir coğrafyada barış sürecinin sürekliliği için dev bir adımdı. 1997’de McGuinness’le ancak kapalı kapılar ardında el sıkışabilen İngiltere eski Başbakanı Tony Blair’a göre Kraliçe’nin bunu yapabilmesi, o günden bu yana ne kadar mesafe alındığının somut bir göstergesi.”

İngiliz Sunday Telegraph gazetesi ise Kraliçe’nin 1979’da teknesine konulan bir bombayla öldürülen kuzeni Mountbatten’ın torunu Timothy Knatchbull’un yorumlarını sayfalarına taşıyordu. Knatchbull, “Dedemi IRA öldürmüş olsa da Kraliçe’nin onlardan biriyle buluşmasından memnuniyet duyuyorum” diyordu: “Geçen hafta Kraliçe, dedem Lord Louis Mountbatten’in öldüğü saldırıda emri verdiği iddia edilen adamın elini sıktı. Saldırı da 14 yaşındaki ikizim Nicky ve cep harçlığı kazanmak için dedemin tekne işlerine yardımcı olan İrlandalı bir çocuk, Paul Maxwell de hayatlarını kaybetmişlerdi. Ben, ailem ve büyükannem saldırıdan yaralı kurtulduk. Ne olursa olsun… İngilizlerin ve İrlanda Cumhuriyetçilerinin bir kısmı bu buluşmadan memnun olmasa da Kraliçe’ye ve McGuinness’e müteşekkir olmalıyız. Kraliçe’ye kararlı bir tutum sergilediği; McGuinness’e ise değişebildiği için. McGuinness’in bölgedeki barışa verdiği destek tartışılmaz. Katolikler onu şiddet yanlısı olduğundan değil ileri görüşlü ve barışçıl bir demokrasiyi savunduğu için destekliyor. Ben de “Çok Yaşa Kraliçe! Çok Yaşa Demokrasi!” diyorum.”

İngiltere’de tokalaşmaya muhalefet eden kampta yer alanlardan biri ise sol liberal Independent gazetesinin yazarlarından Howard Jacobsen, buluşmanın yeniden düşünülmesi gerektiği görüşündeydi. “Sizce Belfast’taki buluşma, 60 senedir çıkarmadığı beyaz eldivenleriyle ellerini berbat yerlere sokmak konusunda ustalaşmış Kraliçe’nin mi yoksa McGuinness’in mi midesini daha çok bulandırmıştır?” diye soruyordu Jacobsen: “McGuinness’in Kraliçe tarafından sıkılan eli birçok İngiliz vatandaşının ölüm emrini imzalamış olabilir. Kraliçe’nin bu buluşma konusunda tereddüt etmek için çok daha fazla nedeni vardı. Haksızlığa uğramış gibi hissediyorum ama hayat kirli bir oyundan ibarettir. Düşmanınızla el sıkışırsınız ve rahatlamış hissederken aynı anda iğrenebilirsiniz de.”

İrlanda basınında ise gazeteler tarihi tokalaşmaya kendi çizgilerine özgü yaklaşımlar sergiliyordu. Muhafazakâr eğilimli Irish Mail On Sunday’e göre olay tamamen jestten ibaretti ve siyasi hiçbir önem taşımıyordu. En sert yaklaşımsa bağımsızlık yanlısı ulusalcı Irish News gazetesinden geliyordu: “Sembolizmle süslü, iyi hazırlanmış sahnelerle dolu ve yorucu yolculuklarla geçen uzun bir haftadan sonra belki de McGuinness’in kendini olaylara kaptırmasına şaşırmamak gerekir. Bu sıkıntılı dakikalara rağmen kraliyetle el sıkışan bir adam kendini televizyonda Nelson Mandela ile kıyaslama cesaretinde bulunabilir.”

Bağımsızlık yanlısı ulusalcı gazete Sunday Independent’tan Ruth Dudley Edwards yorumunda, İngiliz halkının IRA’dan nefret etmesine rağmen, pek azının galeyana geldiğine ve barış için Kraliçe’nin berbat kabul edilen biriyle tokalaşmasına ikna olduklarına dikkat çekiyordu: “Binlerce IRA kurbanı tokalaşmayı rahatsız edici bulsa da çoğunluk olaya pragmatik yaklaştı. Bazı birleşme yanlıları kendilerini ihanete uğramış hissetse de bazıları Kuzey İrlanda’da yapılan kamuoyu araştırmasının Birleşik İrlanda’ya verilen desteğin yüzde yedi azalmasına sevindi. Onlara göre bu olay silahlı mücadeleye inanan neslin sonu oldu.”

Kuzey İrlanda’nın başkenti Belfast’ta yayımlanan, İngiltere’yle birleşmeyi destekleyen ve bağımsızlık çabalarını reddeden bir çizgiye sahip olan Belfast Telegraph ise el sıkışmayı iki taraf için de dev bir adım olarak niteliyordu: “İki taraf da kurşunların yerini oy pusulalarının aldığı bir dönemde olduğumuzu kavramış durumda. Belki bütün sorunlar çözülmüş değil, fakat buluşma modern bir krallığın asli görevinin uzlaştırmak ve birlik sağlamak olduğunu en net şekilde gösterdi.”

Görsel: telegraph.co.uk

Not: TRT Türk-Dünyadan Haberdar-07 Temmuz 2012